'Autonoom telen vraagt om data én vertrouwen'
Geplaatst op 26 maart 2025
Anja Dielemanis senior onderzoeker plantenfysiologie bij de business unit Glastuinbouw van Wageningen University en Research. Ze geeft onder meer leiding aan AGROS, een project waarin WUR met een consortium van bedrijven werkt aan de ontwikkeling van een autonome kas. In de eerste fase van AGROS werd gewerkt aan onder meer de ontwikkeling van goede vision technology in de kas. Tijdens de tweede fase – die vorig jaar startte – gaat het project verder de diepte in. Zo wordt gewerkt aan dashboards, aan flexibeler algoritmes en aan betere beeldverwerking.
Daarmee geeft AGROS nog meer snelheid aan de ontwikkeling van de autonome kas. Maar, zo vroeg Dieleman zich af, hoe verhoudt die snelheid zich tot de praktijk van tuinbouwbedrijven? Zitten telers wel te wachten op een autonome teelt? Hoe denken ze over de kansen en risico’s? “Het is verleidelijk alleen met koplopers te praten: die zijn vaak enthousiast. Maar hoe denken andere telers over de autonome teelt?”
Anja, hoe is de visie van telers over AI onderzocht?
“Daarvoor hebben we samengewerkt met Hogeschool Inholland. Drie vierdejaarsstudenten van de hbo-studie Tuinbouw & Agribusiness – Thijs, Bram en Stef – hebben een online enquête uitgevoerd en diepte-interviews gehouden. Een fantastische samenwerking. We hebben dus onderzoek en onderwijs samengebracht, met steun van het Greenport Horti Campus Katapult-programma, dat zich richt op meer samenhang in het onderwijs en meer verbinding met de praktijk.”
Wat zijn volgens telers kansen én bedreigingen van autonoom telen?
“Aan de enquête deden 137 telers mee, wat een heel mooi aantal is. Ze zien het toekomstperspectief van autonoom telen neutraal tot positief. We hebben ze ook gevraagd naar de grootste kansen en de grootste bedreigingen. De telers zien vooral voordelen in meer controle over de teelt en het klimaat, en in een betere groei en productie. Als grootste bedreigingen werden de afhankelijkheid van technologie en de hoge investeringskosten genoemd. Daarna hebben we gevraagd naar de investeringsbereidheid voor autonome teeltsystemen. De telers zijn geïnteresseerd, maar wachten nog af. Als ze gaan investeren, heeft hun eerste interesse geautomatiseerd sturen van klimaat en watergeefstrategie. Uit de interviews met een aantal groentetelers bleek dat zij het als een groot voordeel zien dat autonome systemen het mogelijk maken dat een teler een groter areaal aan kan sturen, en bedrijven beter vergelijkbaar zijn. Een interessante uitkomst was dat telers autonoom telen zien als een bedreiging van hun vakmanschap. Ze zijn bang dat hun passie wordt vervangen door algoritmes.”
Thijs, Bram en Stef, wat hebben jullie geleerd van het onderzoek?
“Als een teler besluit samen te werken met een bedrijf dat autonome systemen aanbiedt, dan is dat geen lichtzinnig besluit. Je hebt er een breed gedragen toekomstvisie voor nodig. En wat opviel is dat telers het verlies van werkgelegenheid en cybersecurity niet zien als grote bedreiging. Een verklaring daarvoor? Telen is meer dan water geven en het klimaat sturen, en je hebt meer nodig dan alleen data.”
Hoe was het om mee te werken aan het onderzoek?
“Het was een heel leuk project om te doen. Autonoom telen is een zeer actueel onderwerp en voor ons een mooie manier om in aanraking te komen met teeltbedrijven die op één of andere manier bezig zijn met ‘iets’ op het gebied van autonoom telen. Of het nu gaat om autonoom watergeven of autonoom klimaat sturen: alles kwam voorbij.”
Anja, wat nu?
“Ik ben heel blij met de resultaten van dit onderzoek. We gaan door met de ontwikkeling van bouwstenen van autonome systemen, zoals een dashboard, modellen en cameratechnologie. Maar dat is de techniek. De toepassing van autonoom telen heeft ook een sociale kant. We zullen in AGROS II dus meer aandacht moeten besteden aan communicatie en vertrouwen. Dat betekent dat we eerst de stap moeten maken naar datagedreven telen om de telers te ondersteune
