Growing Green Cities met duurzame bouwoplossing

Nederland zet in op een volledig circulaire bouweconomie in 2050. Hierdoor zullen bouwbedrijven genoodzaakt zijn om anders te gaan werken, circulair te ontwikkelen en te bouwen. Deze transitie is niet alleen de verantwoordelijkheid van bouwend Nederland; ruimtelijke aanpassingen aan klimaatverandering ligt op het bordje van veel partijen: overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers.

Concrete oplossingen bij Floriade
Circulair bouwen betekent het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Veel partijen in de bouwsector werken hier al volop aan. Bij Floriade Expo 2022 laat een aantal van hen concrete oplossingen zien, die op grotere schaal en direct toepasbaar zijn. Hieronder deel twee met een selectie van deze inzendingen.

Groene stadswijk Hortus
(kavel 128 - gemeente Almere)
Na afloop van de Expo wordt het Floriade-terrein doorontwikkeld tot de groene stadswijk Hortus, met ruimte voor 660 woningen. Deze doorontwikkeling luidt een vernieuwde visie in op stedelijke gebiedsontwikkeling, waarin het bestaande groen en diverse innovaties op het gebied van duurzaamheid leidend zijn bij de (her)ontwikkeling van een nieuw gebied. Ria van Dijk, senior stedenbouwkundige bij de gemeente Almere: "De nieuwe benadering vraagt een andere houding van alle betrokken partijen, maar iedereen ziet het belang ervan in. De uitgangspunten zullen ook leidend worden voor andere gebiedsontwikkelingen in Almere, onder meer vanwege de waardevolle effecten op biodiversiteit."

In de stadswijk Hortus komen op de huidige kavels woningen en andere wijkvoorzieningen te staan. De wegen, bruggen, straatverlichting en een aantal kunstwerken blijven en worden allemaal onderdeel van de nieuwe wijk. De gebouwen die er al staan, zoals de Aeres Hogeschool Almere, het Food Forum Paviljoen en de woontoren Flores, gaan ook deel uitmaken van Hortus. De groenstroken met de bomen van het, speciaal voor de Floriade ontworpen, arboretum blijven. Omdat alle wegen binnen de stadswijk grenzen aan die groenstroken, wordt Hortus een zeer groene stadswijk. Het stedenbouwkundig ontwerp gaat uit van een autovrije wijk met een randweg eromheen. Langzaam verkeer is wel in de hele wijk toegankelijk en met de nieuwe brug ben je in 10 minuten in hartje centrum met de fiets. Van Dijk: "Voor Almere, dat voor veel mensen toch nog steeds een autostad is, zal deze opzet de leefomgeving van de bewoners nog aangenamer, veiliger en gezonder maken."

In de nieuwe wijk staan circulariteit en duurzaamheid centraal. De wegen zijn zo minimaal mogelijk verhard, waardoor deze klimaatadaptief zijn; het regenwater wordt in de bodem opgenomen en voorkomt wateroverlast. De verharding die er wel is bestaat uit circulair beton. De bruggen zijn eveneens uitgevoerd met circulaire en biobased materialen, meestal afkomstig van regionale ondernemingen. Dit geldt ook voor het straatmeubilair. Van Dijk: "Deze manier van werken is goed voor het milieu en bevordert de lokale, duurzame economische bedrijvigheid en onze les uit de aanleg van het terrein was dat het veel makkelijker is dan gedacht om de openbare ruimte helemaal circulair te maken. Als gemeente willen we dat circulair materiaalgebruik een belangrijk uitgangspunt wordt bij alle huidige en toekomstige gebiedsontwikkelingen van Almere."

De wijk wordt van energie voorzien door het zogeheten Smart Thermal Grid netwerk. Dit is een collectieve, schone energievoorziening die warmte en koude uitwisselt tussen bedrijven woningen en winkels. Het netwerk doet geen beroep op restwarmte van de vuilverbranding en belast de bodem zo min mogelijk. De opslag vindt plaats in centrale putten in de bodem.
 
Een andere noviteit is de openbare verlichting in Hortus, die is aangesloten op gelijkspanning. Dit is een bestaande techniek, die duurzamer is dan wisselspanning, meer energie oplevert en minder kost. Dat het hier op grote schaal wordt toegepast voor de openbare verlichting gebeurt nog niet veel. Van Dijk: "We willen ermee ervaring opdoen voor de rest van de stad. Net als het Smart Thermal Grid netwerk is dit een belangrijke vernieuwing en het is jammer dat toekomstige bewoners moeten wachten totdat ook hun woning op gelijkstroom aangesloten kan worden."

Een groene school met een consistent verhaal
(kavel 98, Aeres Hogeschool Almere)
Slechts vier maanden na oplevering in september 2021 ontving het nieuwe gebouw van Aeres Hogeschool Almere de Circular Award Public 2022 voor de innovatieve en duurzame toepassingen van circulaire materialen die, volgens de jury, zorgen voor 'een omgeving die gezond is en impact heeft op de prestaties van studenten'. De school op het Floriadeterrein heeft als bijnaam de 'Groene Long', vanwege het vele groen in, aan, en op het gebouw. Zoals circulair beton voor het casco, oude planken van scheepshout voor het dakterras en houtcomposiet voor de gevel, dat bij eventuele sloop van het gebouw weer gerecycled kan worden. Al met al is zo'n 60% van de gebruikte materialen circulair, wat een besparing van meer dan 100 ton CO2-uitstoot heeft opgeleverd.

"Als groene school willen we een toonbeeld zijn van een groen, gezond en duurzaam studeren, werken en leven. Consistentie in wat we doen en laten is dan belangrijk.' Aan het woord is Wil Bekkering, directeur van Aeres Hogeschool Almere. 'Met deze school is een groene, duurzame en gezonde leeromgeving gecreëerd voor onze studenten. We willen ons als school dan ook zo gedragen, practice what you preach. Zo stimuleren we het gebruik van openbaar vervoer van en naar de school en worden alleen vegetarische snacks en broodjes aangeboden in de kantine. De studenten pakken de boodschap op en reageren positief."

Een voorbeeld van natuur inclusief bouwen
(kavel 100, The Natural Pavilion)
The Natural Pavilion staat in het teken van urgente thema's als de energie- en grondstoffentransitie, het terugdringen van het woningtekort, de bevordering van de biodiversiteit en klimaatadaptatie. Het modulaire gebouw is voor 95% biobased en 100% circulair. De constructie bestaat uit een houten raamwerk van inheems Douglas hout, dat flexibel kan worden ingevuld. De biobased en hergebruikte materialen zijn onder meer CLT (Cross Laminated Timber) voor de vloeren, hergebruikt glas voor de ramen en paprikastengels, kurk en stro voor de wanden. Die laatstgenoemde materialen laten zien dat reststromen uit de land-, tuin- en bosbouw zeer geschikt blijken als bouwmateriaal. 'Tegelijkertijd leveren ze een bijdrage aan het terugdringen van de CO2 uitstoot en stikstof tijdens de bouw', aldus Xander de Bruine, programmamanager Floriade Expo 2022.
 
Ook toont het nieuwe vormen van regenwateropvang, een optimaal gebruik van natuurlijk daglicht en natuurlijke ventilatie. The Natural Pavilion is een voorbeeld van geďntegreerd, natuur inclusief bouwen. De Bruine: "Het laat zien wat er nu al mogelijk is en op grote schaal kan worden toegepast in de woningbouw. Deze "groene" huizen en gebouwen maken wijken en uiteindelijk ook de stad groener."

Anders bruggen bouwen (Bruggencampus)
De komende jaren moeten er in Nederland zo'n 85.000 bruggen en viaducten worden vervangen of gerenoveerd. Een enorme financiële en organisatorische opgave. "Bedenk dat, als je deze allemaal gaat bouwen en renoveren met nieuwe materialen en grondstoffen, dit tot grote hoeveelheden afval leidt en hoge kosten. En niet in de laatste plaats dat het beslag legt op schaarser wordende grondstoffen", legt Joost Bergers, projectleider Bruggencampus, uit. "We moeten dus grondstoffen gaan toepassen die duurzaam en circulair zijn en lang meegaan. Ook moeten we op een andere manier gaan werken en samenwerken. Dit vraagt veel van betrokken partijen." Bij Floriade liggen twee bruggen die tot stand zijn gekomen op initiatief van de Bruggencampus. Hierin werken opdrachtgevers, bouwbedrijven, adviseurs en kennisinstellingen samen aan de ontwikkeling en bouw van circulaire bruggen.

De twee circulaire bruggen bij Floriade zijn gemaakt van Almeerse grondstoffen. De Beverbrug en brug Rondje Weerwater zijn gemaakt met cementloos beton waarin gerecycled Almeers betonpuin is verwerkt. Hierdoor wordt 50% van de CO2-uitstoot verminderd. Daarnaast is gebruik gemaakt van tweedehands buispalen, hergebruikt betonijzer en hout voor de leuningen. Bergers benadrukt dat het niet om pilots gaat. "De bruggen gaan deel uitmaken van de nieuwe woonwijk en zijn als zodanig 'echte' bruggen die 100 jaar mee moeten kunnen gaan."

Genoemde deelnemers bij Floriade maken deel uit van een grote groep bedrijven en organisaties in de bouwsector die nu al concrete oplossingen hebben voor het groener, gezonder en duurzamer maken van de stad. Het thema Growing Green Cities werken ze uit in de toepassing van circulaire en biobased materialen in gebouwen en woningen. Zij doen dit in het besef dat de bouwsector een belangrijke speler is bij het verduurzamen en daarmee het tegengaan van klimaatverandering.

Bron: Goedemorgen