Efficiënte jaarrondteelt via systeeminnovatie in opkweek plantgoed

In de grensregio Vlaanderen – Nederland bloeit de plantopkweeksector. Met een jaaromzet van circa € 275 miljoen, is vooral de teelt van aardbeien en frambozen belangrijk. Toch staat de sector voor uitdagingen zoals arbeidstekorten, duurzaamheidsvraagstukken en de behoefte aan innovatie. Na de coronacrisis signaleerde de sector een dringende behoefte aan gemotiveerd personeel. De arbeidsnood bij de opkweek liep in bepaalde periodes van het jaar zo hoog op dat bedrijven onvoldoende gemotiveerd personeel konden vinden. Als gevolg daarvan kwam de kwaliteit van het werk onder druk te staan en moesten uitbreidingen van activiteiten worden uitgesteld. “Daarnaast merken we de laatste jaren bij aardbeitelers een groeiende interesse in nieuwe planttypes, zoals doordragers, omwille van hun gunstige arbeidsprofiel tijdens de pluk. Doordragers winnen net als in de frambozenteelt aan belang, maar het ontbreekt ons nog aan kennis en ervaring om het volledige potentieel van deze nieuwe planttypes te benutten,” licht Simon Craeye, onderzoeker bij Inagro toe. "Telers en kwekers zijn bereid te innoveren. Zowel een betere arbeidsspreiding via het aanleveren van plantgoed ‘on demand’ als een verhoogde mate van automatisering kunnen bijdragen aan de oplossing voor deze uitdagingen."

Project PlantGoed als antwoord op de uitdagingen
Op 19 april 2024 ging het innovatieve Interreg-Vlaanderen-Nederland project PlantGoed van start met een geslaagd kick-off event. Het project is een samenwerking tussen Inagro, Proefcentrum Hoogstraten, Delphy, Aris en Van der Avoird Trayplant. Onderzoeker Simon Craeye: “het project richt zich op een systeeminnovatie in de zachtfruitsector. Hiermee wordt bedoeld dat zowel voor de opkweek- als de productiefase nieuwe concepten zullen worden ontwikkeld en geoptimaliseerd om zo de ganse keten als een systeem te transformeren. Dit is een transitie die nodig is om de deelsector klaar te stomen voor een toekomst waar efficiëntie, voorspelbaarheid en professionaliteit cruciaal zullen zijn voor het behoud van de rendabiliteit."

Dit zijn alvast enkele concrete acties/onderwerpen die zullen aangepakt worden:

• Ontwikkeling en optimalisatie van innovatieve jaardeelinvullingen voor wat betreft de productie van het fruit. Dit betekent dat we tal van teeltsystemen, zijnde een combinatie van infrastructuur en klimatisatie, gaan opplanten met meerdere types plantgoed, elk met hun specifieke eigenschappen. Zo toetsen we welke combinaties op praktijkniveau kunnen leiden tot een rendabele teelt. De mogelijkheid om plantgoed op maat te leveren, biedt ruimte voor diverse vernieuwende teeltstrategieën.
• Ontwikkeling van een slim camerasysteem dat aardbeistekken herkent en categoriseert. Met behulp van algoritmes zullen eigenschappen van het plantmateriaal zoals steeldikte, lengte en bladmassa worden bepaald. Deze data zullen de basis vormen voor een objectieve sortering, wat zal leiden tot kwaliteitsverhoging en de deur op een kier zet voor automatisatie van complexe teelthandelingen zoals het stekken zelf.
• Inrichting van teeltruimtes met een optimaal klimaat, waardoor de productie loskomt van seizoensgebonden beperkingen. Verduisteringsmethodes en gesloten teeltsystemen bieden meer vrijheid in de productie en zijn daarnaast nuttige tools voor het onderzoek naar de effecten van lichtsterkte en -intensiteit, daglengte, temperatuur, vocht en bemesting. Het project “PlantGoed” richt zich op plantenkwekers, aardbeitelers en technologieontwikkelaars. "Plantenkwekers krijgen inzicht in innovatieve opkweekmethodes en beslissingsondersteunende tools, aardbeitelers krijgen toegang tot nieuwe planttypes en technologieontwikkelaars kunnen aanhaken bij ontwikkelingen op het gebied van vertical farming en computer vision”, vertelt Simon Craeye.

Co-creatie brengt heel wat vakkennis samen
Een belangrijk onderdeel van het project is het verzamelen van kennis en wensen uit de sector via co-creatiesessies. Deze gestructureerde bijeenkomsten, ook wel brainstormsessies genoemd, brengen telers, kwekers en commerciële bedrijven samen om ideeën te genereren, problemen op te lossen en nieuwe concepten te ontwikkelen. Recent (19 april bij Inagro en 7 mei bij PCH) vonden al twee inspirerende sessies plaats. Een ruime groep aardbeitelers, plantgoedkwekers en commerciële bedrijven kwamen samen om hun gedachten te delen en samen te werken aan innovatieve oplossingen. “Het waren bijzonder inspirerende bijeenkomsten, waarin heel wat vakkennis kon worden samengelegd”, aldus Craeye. “De volgende co-creatiesessie staat in het najaar op de planning en zal plaatsvinden bij Avoird Trayplant.”

Met project PlantGoed willen we de sector toekomstbestendig maken 
“Via innovaties in de opkweek van plantgoed en bij het maken van jaarinvullingen op bedrijfsniveau, hebben we de hoge ambitie om naar een efficiëntere jaarrondteelt van zachtfruit te evolueren. Door samenwerking tussen kennisinstellingen, proefcentra en bedrijven wil het project innovatieve oplossingen ontwikkelen en de toppositie van de sector in Europa handhaven. Met de hulp van de partners, cofinanciers en in het bijzonder het projectprogramma Interreg-Vlaanderen-Nederland, hopen we die ambitie waar te maken. Er staan ons drie bijzonder boeiende jaren te wachten!”, besluit Simon Craeye.

Bron: